Dünya nüfusu gün geçtikçe ve hızlı bir şekilde artmakta ve bunun doğal bir sonucu olarak da yerleşim yeri olarak kullanılan alanlar da aynı oranda artış göstermektedir. Yerleşim alanlarının ve sanayi tesislerinin neden olduğu atıklar doğal dengeyi olumsuz etkilemekle beraber canlıların hayatını tehdit edebilen seviyelere gelmiştir.
Evlerde, sanayi tesislerinde ve farklı ticari faaliyetlerde kullanılan suların kirlenmesi ile atık suları meydana gelmektedir. Ortaya çıkan bu atık sulara toplama sistemi boyunca yağış, sızıntı ve yüzeydeki sular karışmaktadır.
ATIK SU ARITMA
İnsanlığın varoluşundan beri atık su ortaya çıktığı gibi son yüzyılda neredeyse daha önceki yıllara oranla çok daha fazla atık su ortaya çıkmaktadır. Bunun nedeni olarak değişen ve gelişen ihtiyaçlar doğrultusunda sanayinin gelişmesi ve sanayi tesislerinin artması gösterilebilir. Aynı zamanda insan ömrünün uzaması yaşam kalitesinin artması ve nüfus artışının çok fazla olması da yerleşim yerlerinin fazlaca artmasına ve yerleşim yerlerinde kullanılan suların da artmasına neden olmuştur. Yapılan araştırmalara göre insanların 20. yüzyıla kadar çevreye etkisi son yüzyılda yapılan etkinin yarısından daha azdır. Özellikle son 50-60 yılda bu etki fazlalaşmış ve beraberinde farklı çevre sorunlarını da getirmiştir. Çevre sorunlarının giderek artması çeşitli arıtım işlemlerini gündeme getirerek çevre atıklarının kontrolü işlemlerini zorunlu kılmıştır. Günümüzde fazlaca artan çevre sorunlarının en başında su kirliliği gelmektedir. Sanayi tesislerinde ve yerleşim yerlerinde kullanılarak kirletilen sular toplama işlemleri su kirliliğinin bir nebze önüne geçmiştir ancak yeterli olmamıştır. Günlük hayatta suya olan ihtiyacın giderek artması kullanılarak kirletilen atık suların arıtılması ve tekrardan kullanılmasını gündeme getirmiştir. Atık suların tekrar kullanılabilir hale getirilmesi ile ortaya çıkan su kirliliğinin önüne büyük oranda geçilmiştir. Arıtma sistemleri ile yerleşim yerlerinde ve sanayi ve çeşitli ticari kuruluşlarda kullanılarak kirletilen sular arıtılarak alıcı ortamlara sevk edilmektedir. Arıtılmamış olarak ortamlara giden atık sular içerisindeki organik maddeler girdikleri ortamda farklı yaşam formları oluşması için ortam oluştururlar. Atık suyun içeriğinde bulunan fosfor ve azot sonucu sularda alg atlamasına neden olmaktadır. Atık su bünyesinde organik birleşenler, azot, fosforun yanı sıra toksik maddeler ve farklı mikro kirleticiler de barındırmaktadır. Atık su içerinde bulunan kirlilik oranı atık suyun neredeyse 1- 1,5 katı kadardır. Arıtma ile atık sudaki bu kirlilik nerdeyse %95 oranında azaltılmaktadır.
Atık suların arıtım derecesi bu suların hangi amaçla arıtıldığına bağlıdır. Alıcı ortamın bu suları kabul edebilme durumuna, duyarlılığına ve tekrar kullanılıp kullanılmayacağına, kullanılacaksa ne için kullanılacağına bağlı olarak değişmektedir.
Evsel atıklar birinci basamakta fiziksel arıtma, ikinci basamakta biyolojik arıtma, üçüncü basamakta da ileri arıtma süreçlerinden meydana gelmektedir.
İlk basamakta fiziksel işlemler nedeniyle tesise kadar ulaşan ve çöp diye nitelendirilen kaba maddeler, suyun yüzeyinde olan yağ köpük gibi maddeler ve dibe çöken kum gibi malzemeler giderilir. İkinci basamakta organik maddelerin arıtımı gerçekleştirilir. Üçüncü basamakta ise biyolojik ve fiziksel olarak arıtılamayan aktif olmayan maddelerin ve azot- fosfor arıtımı süreci uygulanır.
Fazla hızla gelişen ve değişen ihtiyaçlar teknolojinin de çok hızlı gelişmesine ve değişmesine bununla birlikte sanayileşmenin artmasına neden olmaktadır. Değişen ihtiyaçları karşılamak için durmadan işleyen sanayi tesislerinin yanında yerleşim yerlerinin artması da atık su miktarını oldukça fazla arttırmıştır. Bunun yanında aynı hızla çevre bilinci de gelişmekte ve çevreye karşı duyarlılık da oldukça fazla gelişmiştir. Çevre bilincinin gelişmesi ile kullanılarak farklı ortamlara verilen atık suların çevreye verdiği zararın fark edilmesini sağlamıştır. Çevreye verilen zararlar insan ve diğer canlıların yaşamını oldukça fazla etkilemekte ve günümüzde artık neredeyse yaşamı tehdit edecek boyutlara ulaşmıştır. Çevreye verilen zararların en başında da su kirliliği gelmektedir. Su canlılar için vazgeçilmez olması sebebiyle de bundan yine en çok canlılar etkilenmektedir. Yerleşim yerlerinde ve çeşitli kuruluşlarda kullanılan sular arıtılmadan doğaya bırakılırsa çevreye verilen zarar oldukça katlanmaktadır. Çevreye atık su olarak bırakılacak suların arıtılması çevreye ve suya verilen zararın minimum seviyeye indirilmesini sağlar. Bu yüzden dünya genelinde arıtma tesislerinin sayısı gittikçe artmaktadır. Dünyadaki duyarlılığın artması çevre örgütlerinin giderek artması ve çevre kirliliğini önlemek için oluşturulan mevzuatın uygulanması ve ilgili kuruluşların denetlenmesi de sıkı bir duruma gelmektedir. Artan duyarlılıkla arıtma tesislerinin işletme kalitesinin de gelişen teknolojiye bağlı olarak gelişmesini zorunlu kılmaktadır. Arıtma tesislerindeki işletme kalitesi doğaya verilecek zararın önüne geçilmesi durumu için oldukça önemlidir. Çünkü arıtılacak suyun hangi amaçla arıtıldığını bilmek ve doğru yöntemleri kullanarak arıtım işlemlerinin yapılmasını sağlamak arıtma tesisleri için oldukça önemli bir konudur. Dünyada atık su arıtma tesislerinin artması doğaya arıtılmadan salınan atık su miktarını oldukça azaltmıştır.
Atık su arıtma tesislerinin kalitesi, arıtma yöntemlerine hakim olması ve alanla ilgili bilgisinin tam olması, arıtma tesisinin verimli bir şekilde işletilmesi, çalışan elemanların eğitimi, yönetimi konusunda yeterli düzeyde olması, tesiste kullanılan araçların bakımlarının bakımının ve onarımının zamanında ve güvenli bir şekilde yapılması, yapılacak analizlerin uygun bir şekilde yapılması yorumlanması, raporlandırılması ve değerlendirilmesi tesisin düzgün bir şekilde işletilmesi ile sağlanabilir. Doğru, alan bilgisine göre düzgün bir şekilde işletilen bir tesiste arıtma işlemleri kaliteli bir şekilde yapılır ve doğaya verilen atık sulardaki kirlilik oranı %95 oranında azaltılarak atık sulardan kaynaklı su kirliliğinin büyük oranda önüne geçilebilir.
