Evsel veya endüstriyel olsun, atıksu arıtma tesisi işletmecilerinin en önemli sorunlarından biri işletme maliyetleridir. Arıtma tesislerinde işletme maliyetlerini etkileyen en önemli faktörlerden biri de, günden güne artmakta olan enerji maliyetidir.
İyi bir mühendislik hizmeti almamış ya da işletme aşamasında gerekli bakım, onarım ve renovasyon süreçlerinden geçirilmeyip, teknolojinin gerisinde kalmış olan tesisler, enerji kullanımı açısından işletmecilere büyük sıkıntılar yaratmaktadır. Bu durumun fayda / maliyet oranı göz önünde bulundurularak iyileştirilmesi, hem işletmeci hem de ülkemiz açısından olmazsa olmaz bir durum haline gelmiştir.
Mevcut atıksu arıtma tesislerinde enerji verimliliği sağlamak için öncelikle 3 ana husus değerlendirilmelidir,
- Mevcut tesiste kullanılan enerjinin minimize edilebilirliği,
- Tesis alanı içerisine yenilenebilir enerji ünitelerinin ilavesi
- Proses aşamasında çıkan ürünlerden enerji geri kazanım olasılıkları.
- Mevcut tesislerde enerji verimliliği için, öncelikle arıtma prosesinin ve teknolojisinin irdelenmesi gereklidir. Hamsu ve çıkış suyu analizleri dikkatle takip edilip, analiz sonuçlarına göre gerekli kimyasal ya da fiziksel müdahaleler yapılmalıdır. Ekipmanların çalışma sürelerini etkileyen bu durum enerji maliyeti açısından faydalı olacaktır.
- Arıtma tesislerinde kullanılan ekipmanların zamanla aşınması ve teknoloji olarak geri kalması nedeni ile özellikle yüksek enerji tüketen ekipmanlar terfi pompaları, havalandırma ekipmanları ve çamur susuzlaştırma ekipmanlarında, gerekli ölçümler yapılarak alternatif veya daha az enerji tüketen ekipmanlar seçilerek enerji tüketim işletme maliyetleri azaltılması sağlanmalıdır.
- Kaynakta arıtma prensibi çerçevesinde atık suyun, fabrika, hastane vb. tesislerde ön arıtmadan geçirilerek, tesis arıtma teknolojisine uygun standartlarda suyun tesise alınması ve mekanik ve/veya manuel ızgaralar vasıtasıyla giriş yapısında mümkün olabildiğince yüzen maddelerden arındırılması takip edilmelidir.Özellikle kimyasal arıtma ünitesi bulunanan arıtma tesislerinde bu sayade atık çmaur ve gereksiz kimyasal kullanımını sağlanarak işletme verimliliği sağlanmış olacaktır
- Kullanılan havalandırma ekipmanları göz önüne alındığında,
- Oksijen transferi açısından disk, plaka veya tüp tip aeratörler, yüzeysel aeratörlere kıyasla daha verimli ve dolayısıyla enerji tüketimi açısından daha ekonomiktirler.
- Hava ihtiyacının oksijenmetreler ile takip edilmesi ve kullanılan oksijenmetrelerin düzenli olarak kalibrasyonlarının yapılması sistemin gereksiz yere çalışmasını engelleyecektir.
- Tesisin en büyük enerji sarfeden ekipmanlarından olan Blowerlarda enerji tüketimi açısından gerekli değerlendirmeler yapılarak havalandırıcı enerji tüketimleri açısından ele alınmalıdır.
- Yukarıda sayılan iki hususun yanında ilave karıştırma ihtiyacı doğması durumunda kullanılması muhtemel ilave mikserlerin tükettiği enerji göz ardı edilmemelidir.
- Mevcut tesislerin iyileştirilmesinde dikkat edilmesi gereken bir diğer hususta, kullanılan pompa gruplarının PLC/SCADA vb. otomasyon üzerinden takip edilip, on/off zamanlarının optimize edilmesidir.
- Proses içerisindeki su transferinin mümkün olduğunca cazibe ile sağlanması, gerek su gerekse çamur transferinde pompa ihtiyacının minimuma indirilip, pompa seçimlerinin standartlar çerçevesinde gerçekleştirilmesi gereksiz enerji tüketiminin önüne geçecektir. Pompa fanlarında zamanla oluşan aşınmalar ve gereksiz yere büyük seçilen ekipmanlar nedeni ile enerji tüketimleri artmaktadır. Pompalarda yapılan doğru hidrolik hesaplar ve kontroller ile ekipmanların çalışma verimleri ve enerji tüketimlerinde optimizasyon sağlanmalıdır. Aynı zamanda frekans konvertörleri kullanılarak ekipmanların gereksiz yere tam yükte çalışması engellenmiş olacaktır
ATIKSU ARITMA TESİLERİNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ İYİLEŞTİRME AŞAMALARI
Potansiyel enerji iyileştirme faaliyetlerinin tanımlanması, değerlendirilmesi ve önceliklendirilmesi gerekmektedir.
Tesis enerji ihtiyacının desteklenmesi ve ülkemiz enerji üretimine katkı sağlanması açısından günümüzde Güneş Enerjisi Sistemleri önemli katkı sağlamaktadır. Bu bağlamda özellikle Organize Sanayi Bölgeleri’nde atıksu arıtma tesisi için ayrılan parsellerde uygun projelendirme ile boş alanlar yaratılıp, bu bölümlere GES çalışmaları planlanabilmektedir. Devletin KDV muafiyeti, satın alma garantisi ve gümrük vergisi muafiyeti benzeri verdiği teşviklerle yapılan bu çalışmalar işletmelere önemli kazanımlar sağlayabilmektedir.
Atıksu arıtma tesislerinin işletilmesi aşamasında yaşanan zorluklarda en önde gelenlerinden biri de oluşan atık çamurun bertarafıdır. Atık depo alanlarının kapasite sorunları, bertaraf maliyetlerinin giderek artması gibi problemler nedeniyle, günümüz sanayi şartlarında giderek artan çamur yükünü azaltmanın bir yolları aranmaktadır. Hem çamur bertarafı hem de ekonomik getirisi açısından uygulanabilir yollardan birisi olarak kalorifik değeri yüksek olan atık çamurdan Biyogaz üretimi seçeneklerden biri olarak değerlendirilebilir. Halihazırda Adıyaman İleri Biyolojik Arıtma tesisi’nde uygulanmakta olan metot, tesiste oluşan biyolojik çamurun, anaerobik ortam oluşturularak biriktirilen tanklarda çürütülmesi metan gazı elde edilmesine dayanmaktadır. Biyogaz üretimi; yenilenebilir enerji kaynağı olması nedeniyle devletin alım garantisi bulunması, hava ve iklim koşullarından etkilenmeden her daim üretime açık olması nedeniyle gerek işletici gerekse ülkemiz açısından fayda maliyet oranları düşünüldüğünde değerlendirilmesi gereken bir seçenek olmalıdır.
DAMLA Arıtma ve Çevre Teknolojileri Atıksu Arıtma Tesislerinde sahada yapılan ölçümler ile kullanılan ekipmanların gerek ekonomik ömrü gerek ise enerji verimliliği açısında mevcut işletmelerde saha çalışmaları, projelendirme ve modelleme çalışmaları yaparak arıtma tesislerinin daha enerji tüketerek maksimum verimde işletilmesinin sağlanması amacı ile çalışmalar yapmaktadır.
