Gıda üretimi yapan işletmeler, süt, süt ürünleri, yağ fabrikaları, araç bakımı yapılan tamirhaneler, mayonez, hazır gıda, meze ve yemekhane işletmelerinde özellikle, üretim ve temizlik esnasında atık suya yağ karışmaktadır. Atık suya karışan her türlü yağlı atık, öncelikli olarak kaynağında bertaraf edilmelidir. Atık suya karışan yağ suda çözünerek, borularda tıkanmaya, var ise diğer arıtma ünitelerine zarar vermektedir. En önemlisi de doğaya zarar vermektedir.
Yağlar, parafin ve hidrokarbonlardan oluşur. Yağlar kullanıldıkları yerlere göre de sınıflandırılırlar; yakıtlar, yağlayıcılar, kaplayıcılar, temizleyiciler, kesme ve çekme işlemi sıvıları, hidrolik sıvılar ve yemek pişirme yağları. Yağlar oda sıcaklığında sıvı halde bulunurlar. Çoğu yağların sudaki çözünürlükleri azdır. Keza sudan hafif oldukları için su üstünde bir tabaka oluştururlar. Sudan ağır yağlar çok az olup, bunlar su dibine çökerler. Yağların sudaki karışım miktarı birçok fiziksel veya kimyasal yöntemlerle artırılabilmektedir.
Şekil 1.1 Emülsiyonların Bulunduğu Faz Durumları
Atık sudan yağın ayrılması ile ilgili olarak suda çözünmesine bağlı olarak çeşitli yağ giderim üniteleri kullanılmaktadır.
-
GRAVİTEYLE AYIRMA
1.1 Basit Yağ Tutucular
Bu yağ damlacıkları 20-150 µ daha büyük ve gravite yöntemi ile yağ ayırma perdeleri yardımı ile atıksudan uzaklaştırılabilmektedir.Yağın sudan ayrılabilmesi esnasında ; atıksu sıcaklığı , ünite içerisinde suyun yatay hızı önemlidir.Soğuk iklimlerde atık su içerisinde yağın verimli bir şekilde alınabilmesi amacı ile suyun ünite içerisinde ısıtılması gibi işlemler uygulanabilmektedir. Bu tip ünitelerde genelikle yağlar yüzeyden manuel olarak alınmaktadır. Ayrıca paket arıtma tesisi sayfamızı da ziyaret ederek hizmetlerimiz hakkında bilgi alabilirsiniz.
1.2 API ( American Petroleum Institute ) Yağ ve Askıda Kattı Madde Tutucular
Basit yağ tutuculara göre içerisinde daha fazla askıda katı madde ve yağın bulunduğu atıksularda , üst kısımda yüzen yağların otomatik sıyırıcılar ile alınarak , ünite tabanından ise çökelen askıda katı maddelerin atıksudan uzaklaştırılması amacı ile kullanılmaktadır.
Kum ve yağ tutucu ünitesi; atıksu arıtma tesislerinde ızgaralardan geçen kum silt gibi çok küçük çaptaki inorganik maddeler ile atıksuda bulunan yağ ve gres’in arıtma tesisinde ki ekipmanlara verebileceği zararın engellenmesi ve prosesin yükünü azaltmak amacı ile boyutlandırılır. Özellikle yağ ve gres gibi maddeler arıtma tesisinin borulama sistemlerinin iç cidarlarında ve diğer ekipmanların iç yüzeylerinde birikim yapar. Bu zararın önlenmesi adına Havalandırmalı Kum ve Yağ tutucu ünitesi atıksu arıtma tesislerinde fiziksel arıtmanın önemli bir basamağını teşkil eder.
Arıtma tesislerinde yerden tasarruf etmek adına kum ve yağı atık sudan ayıracak olan sistem tek bir ünite içinde tasarlanır. Bu ünitenin orta kısımları kum tutma kanalı, kenarları ise yağ tutma kanalı olarak tasarlanır.
Örnek : Kum ve Yağ Tutucu Ünitesi ve Gezer Köprü
Kum tutma ünitesinde atık sudan uzaklaştırılmak istenen inorganik maddeler, suyun akış hızıyla birlikte hareket eder ve kum tutma kanalı boyunca tabana çökelir. Tasarımlarımızda maddenin yatay hızının 0,24-0,40 m/sn aralığında olması gerekir.
Kum tutucularda yalnızca inorganik maddelerin tabana çökmesini isteriz. Bunun yanı sıra çökelmesi durumunda koku problemine neden olan inorganik maddelerin tabana çökmesi arzu edilmez. Kum tutucuların, istenen büyüklükteki katı maddeleri tutması gerekmektedir, bu katı maddelerin boyutu 0.1-0.2 mm’den daha büyük olan inorganik maddelerdir. Tabana çökmesi istenmeyen daha küçük boyuttaki katı maddeler ve organik maddelerin tekrar suya karışımı sağlanacak şekilde havalandırma sistemi dizayn edilmelidir.
Havalandırmalı kum tutucularda, havalandırma işlemi basınçlı havalandırma yani Blowerlar ile yapılmaktadır. Saatlik pik debilerde, 0.2 mm boyutundaki inorganik partiküller, 2-5 dakikalık kalma süresi içerisinde giderilmek üzere tasarlanırlar. Havalandırma difüzörleri, kum tutucu havuz tabanının 45-60 cm yukarısına monte edilir.
Havalandırmalı kum ve yağ tutma ünitesinde, tabanda biriken inorganik maddeler ve yağ kanalı üzerinde blower’lar yardımı ile biriken ve yoğunluğu sudan küçük olan yağ,gres, solvent ve benzeri yüzer maddelerin sistemden uzaklaştırılması için kompak bir dizayna sahip olan gezer köprü tasarımı yapılır. Gezer köprüler üzerine monte edilen ekipmanlar ile hem ünite tabanında biriken kum tipi maddeleri, hem de yağ kanalında ki yüzer halde bulanan maddeleri sistemden uzaklaştırır.
1.2 CPI (Corrugated Plate Interceptor) Yağ ve Askıda Kattı Madde Tutucular
Atıksudaki askıda kattı maddelerin ve yağın sudan ayrılması amacı ile perdeler lamella separatörleri kullanılarak yağın ve askıda kattı maddelerin sudan uzaklaştırılması amacı ile kullanılmaktadır.
-
FLOTASYON ( YÜZDÜRME )
Endüstriyel atıksuların arıtılmasında , yağ ve margarin sanayi , et entegre tesislerinde , kağıt sanayi, petrol rafinerileri , kömür üretimi ve işleme sanayi, demir çelik , madencilik, metal kaplama , sabun sanayi , şeker rafinerileri , tabakhaneleri yünlü tekstil sanayi , balık ürünleri işleme tesisleri , petrokimya atıksularının arıtılmasaında geniş çaplı kullanılmaktadır.
Sıvı ortamda içinde askıda veya emülsiyon halinde bulunan katı taneciklerin yoğunluk farkı ile flotasyon esas olan parçacığın kendi yoğunluğundan yada gaz kabarcıkları ile oluşturduğu taneciğin görsel yoğunluğundan sudan daha hafif olmasıdır. Ünite içerisine kosgülasyon ve flokülasyon işlemleri yapılarak yüzme ve çökelme eğilimlerinin artırılarak sudan ayrışması sağlanmaktadır.
2.1 Disperse Hava Flotasyonu
Atmosferik basınç altında suyun havalandırılması işlemidir.Hava suya bir yüzeysel havalandırıcı ve difüzör ile verilir. Giderim verimi düşüktür.Herhanbi kimyasal dozlama yapılmamaktadır.
2.2 DAF ((Dissolved Air Flotation) Çözünmüş Hava Flotasyonu
Hava atıksu içerisinde yüksek basınç altında çözünür ve atıksu hava ile doyrulur. Daha sonra basınç kaldırılarak su atmosfer basıncına düşülür. Açığa çıkan hava kabarcıkları ile flotasyon ile gerçekleşir.
Emülsifiye yağ, ortamda kolloidal halde bulunan yağdır. Emülsifiye yağın uzaklaştırılması için serbest forma dönüştürülmesi gerekmektedir. Yağın serbest forma dönüşmesi için ise asit ilavesi yapılmakta veya emülsiyon kırıcı polimerler kullanılmaktadır. Daha sonra serbest yağ, yüzdürme ile yüzeyden alınmaktadır. Emülsiyon halindeki yağı ayırmak için ise kabarcıklı ya da çözünmüş hava ile yüzdürme üniteleri DAF kullanılır. Yüzebilenler dışındaki diğer katı maddelerin tabana çökelmeleri söz konusu olduğunda yağ tutucular, çamur depolama hazneli olarak yapılırlar ve çökelen çamur ile yüzen maddelerin kolayca alınabilecekleri bir düzende inşa edilirler. DAF ünitesi yüzeyinde biriken yağ sıyırıcı ile atık yağ toplama ünitesine alınırken, ünite tabanında oluşan çamur ise çamur vanaları ile çamur yoğunlaştırma ünitesine alınacaktır.
Askıda kattı maddelerin ve emülsiyonların adezyon ile gaz kabarcıklarına yapışması, gaz kabarcıkları yükselirken bir yumak yapı içerisinde gaz kabarcıklarına tutulması sağlanmaktadır. Flotasyon işleminin daha verimli olması amacı ile koagülant ve flokülant madde dozlaması yapılmaktadır.
2.3 Vakumlu Flotasyonu
Atmosferik basınç altında havaya doygun hale getirilen suya vakum uygulanır, çıkan hava kabarcıkları ile flotasyon yapılır.
Flotasyon sistemleri ile birlikte koagülasyon ve flokülasyon işlemleri yapılarak % 40-80 arasında askıda kattı madde ve yağ gres giderim verimleri elde edilebilmektedir.
Damla Arıtma ve Çevre Teknolojileritarafından atıksu arıtma tesislerinde istenilen ebat ,boyutl ve teknik özelliklerde Yağ Ayırma Üniteleri projelendirme , imalat ve montajı yapılmaktadır.
